İSLAM VE TEMİZLİK

İSLAM VE TEMİZLİK

1.              Temizlik İmanın Yarısıdır

1-             Bedenin, elbisenin, içeceklerin, yiyeceklerin, aklın, kalbin vs. maddi ve manevi kirlerden arındırılması manasına gelen temizlik, İslam dini tarafından üzerinde durulmuş bir mesele olup bazı ibadetlerinde yerine getirilmesinde ön şart olarak belirlenmiştir. 

2-             Temizlik ile alakalı Allah “Sadece rabbinin büyüklüğünü dile getir. Elbiseni temiz tut (nefsini arındır), günahlardan uzak dur” ve “…Allah temiz olanları sever” buyurmaktadır. Hz. Muhammed ise konu ile alakalı “Temizlik imanın yarısıdır” buyurmaktadır.

2.              Temizlik Çeşitleri

1-             İslam’da temizlik maddi, manevi ve hükmi temizlik olarak 3 kısma ayrılmaktadır.

2-             Maddi temizlik, beden, elbise, ibadet edilen ve içinde yaşanılan mekanlardan göz ile görülen kirlerden arınmaya maddi temizlik ismi verilir. Dinen pis sayılan şeylere necâset ismi verilir. Kişinin yukarıda zikri geçen şeylerde-mekanlarda kirlerden arınmasına necasetten taharet ismi verilir. Hz. Muhammed bu hususta Müslümanlara örnek olmuştur; yemekten önce ve sonra ellerin yıkanması, ağız ve diş sağlığı için temizlik yapılması, tırnakları kesilmesi vs. 

3-             Maddi temizlik deyince elbise temizliği de önem arz etmektedir. Allah bu hususta “Ey Ademoğulları! Her mescitte güzel ve yemiz elbiselerini giyinin…” buyurmaktadır. Hz. Muhammed ise elbisesi kirlenen kimseye “Elbisesini yıkayacak bir şey bulamamış mı?” buyurmuştur. O halde Müslümanlar, kılık ve kıyafet temizliğine dikkat etmeli ve özen göstermelidir. 

4-             Maddi temizlik deyince akla gelen bir diğer temizlik türü çevre temizliğidir. Hz. Muhammed bu hususta “Evlerinizin önünü temiz tutun” buyurmaktadır. O halde Müslümanlar yaşadıkları sokakları, caddeleri, mahalleleri vs. temiz tutmamız lazımdır.

5-             Hükmi temizlik, birtakım ibadetleri yerine getirmek adına yapılması gereken temizliğe denilir. Buibadetleri yerine getirmeye engel olan kirlere ise hades ismi verilir ki bu kirlerden arınmaya ise hadesten taharetismi verilir. Hadesten taharet için temiz su gerekir. Onun bulunmadığı yerlerde ise toprak, kil vs. kullanılır. Hadesten taharet için yapılan temizliğe abdest/gusül abdesti ismi verilir. 

6-             Manevi temizlik, kişinin aklını ve kalbini temizlemesine denir ki İslam bu hususta Müslümanlara manevi kirlerden arınmak adına (kıskançlık, yalan, haset, kibir vs.) tavsiyelerde bulunmuştur. Bu hususta Allah “…Şüphesiz Allah kendisine yönelip tövbe edenleri ve temizliğe düşkün olanları çok sever” buyurmaktadır. Hz. Muhammed ise “Dikkat edin! Vücutta öyle bir et parçası vardır ki o iyi olursa bütün vücut iyi olur; o bozulursa bütün vücut bozulur. Dikkat edin! O, kalptir” buyurmaktadır.

7-             Müslümanların manevi temizliği sağlayabilmesi için Allah’ı çokça anmaları ve salih ameller işlemeleri gerekir. Ayrıca bilerek ya da bilmeyerek yaptıkları günahlar için bol bol tövbe etmelilerdir. Allah bu hususta “…iyilikler kötülükleri giderir…” buyurmaktadır.

3.              İbadete Hazırlanıyorum

İbadetler, Müslümanların yaratanı ile buluşmalarıdır. Elbette bu buluşmaları gerekli özeni göstermeleri gerekir ki sevdiklerine sevgilerini gösterebilsinler. Bunun için ise Müslümanları hem kalben hem de bedenen temiz olmaları gerekir. Maddi-manevi temizlik için ise abdest, İslam’da bir ön şart olarak kabul edilir.

3.1.         Abdest

1.              Sözlükte güzellik ve temizlik manasına gelen, birtakım ibadetlerini yerine getirmek için yapılması gereken ve maddi-manevi kirlerden kurtulmak manasına gelen abdestin alınış şekli;

!                Niyet etmek (niyet ettim Allah rızası için abdest almaya) ve Euzu besmele çekme

!                Elleri bilekler ile 3 kez güzelce yıkamak

!                Sağ elle ağza 3 kere su vermek ve ağzı güzelce çalkalama

!                Sağ elle burna 3 kere su verme ve sol elle burnu temizleme 

!                3 kere yüzü yıkama (Bir defa yıkama farz)

!                Kolları Dirseklerle beraber yıkama -ilk sağ sonra sol 3’er defa- (farz)

!                Başın 1/4’nü meshetme -sağ elle- (farz)

!                Kulak içini (serçe parmaklar ile) ve dışını hilalleme (baş parmaklar ile)

!                Enseyi meshetme (kalan üç parmak ile)

!                Ayakları topuklarla yıkama -ilk sağ sonra sol- (farz)

2.              Abdesti bozan haller; 

!                Tuvalet ihtiyacını giderme

!                Yellenme

!                Vücudun herhangi bir yerinden kan/irin gelmesi

!                Namazda yanımızdakinin işeteceği kadar gülme 

!                Ağız dolusu kusma

!                Uyuma

!                Bayılma

3.              Hz. Muhammed, Müslümanların arza ayak bastığı her anda (yolculuğa çıkarken, uyurken, uyandıktan sonra, bir işe başlarken vs.)  abdestli olmasını tavsiye etmiştir. Bu hususta ise “kim abdest üzerine abdest alırsa kendisi için on sevap vardır” ve “Her kim abdest alır ve de abdestini güzelce almaya özen gösterirse, günahları vücudundan çıkar, hatta tırnaklarından süzülür gider” buyurmuştur. Hz. Muhammed bir başka hadisinde hiç görmediği Müslüman kardeşlerini abdest azalarının parlaklığından tanıyacağını ifade etmiştir.

4.              Abdest alınırken şu güzellikleri yerine getirmek Müslümana yakışan davranışlardandır; 

!                Temiz bir yerde abdest alma

!                Suyu israf etmeme 

!                Abdest sonunda Kelime-i Şehadet getirme

!                Suyu abdest uzuvlarına sertçe vurmama

!                Suyu elbiselere sıçratmama

!                Abdestte fazla oyalanmama 

!                Abdest alırken konuşmama

!                Abdest alırken mümkün mertebe kıbleye yönelme

3.2.         Gusül Abdesti

1.              Sözlükte yıkanma ve temizlenme manasına gelen gusül, bazı özel hallerde akıllı ve ergen olan her bir kimsenin (manevi kirlerden kurtulmak adına) niyet ederek ağzı ve burnu yıkaması sonrasında ise hiç kuru yer kalmayacak şekilde vücudu yıkaması ile gerçekleşir. Allah abdest ile alakalı “Ey İman Edenler! Namaz kılmaya kalkacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi yıkayın; başlarınızı meshedin, ayaklarınızı da topuk kemiklerine kadar yıkayın…” buyurmaktadır.

2.              Boy abdesti de denilen gusül abdestinin alınma şekli;

!                “Niyet ettim Allah Rızası için boy abdesti almaya” şeklinde niyet edilir 

!                Euzu besmele çekilir

!                Sağ elle ağza 3 kere su verilir ve ağız güzelce çalkalanır 

!                Sağ elle burna 3 kere çekilir ve sol elle burun temizlenir

!                Hiç kuru yer kalmayacak şekilde vücudu yıkama

3.              Perşembe akşamları (cuma günleri), bayram günleri (arefe günü) vs. gibi birtakım özel günlerde Hz. Muhammed, boy abdesti alınmasını tavsiye etmiştir.

3.3.         Teyemmüm 

1.              İbadet hazırlık amacıyla abdest ve gusül şartını sağlayan, suyun bulunmadığı/suya ulaşımın mümkün olmadığı/suyun hayati derecede azlıkta olduğu durumlarda hükmü bir temizlik imkânı tanıyan Allah’ın ibadette kolaylık sağladığı bir ruhsat olan teyemmüm, bir kişinin niyet ederek toprak ya da toprak cinsi bir maddeyle abdest almasıdır. Ayrıca teyemmüm abdesti, hastalık, soğuk ve can endişesi hallerinde de insanlara kolaylık sağlaması amacıyla kullanılabilir. Allah bu hususta şöyle buyurmaktadır; “…su bulunmadığı takdirde temiz bir toprağa yönelin, yüzünüzü ve ellerinizi onunla meshedin. Allah size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez, fakat O sizi tertemiz kılmak ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister ki şükredesiniz” 

2.              Teyemmüm abdestinin bozulması için;

!                Abdest-guslü bozan her durum teyemmümü de bozar.

!                Abdest/gusül için yeterli suyun bulunması halinde (yukarıda su ile sayılan zoraki durumlar hariç) teyemmüm bozulur.

!                Teyemmümün yapılmasına izin veren olayın ortadan kalkması

3.              Teyemmüm abdesti nasıl alınır?

!                Niyet edilir (sonrasında besmele çekmek sünnettir)

!                İki el toprak/toprak cinsi bir şeye vurulur sonra silkenir ve yüz mesh edilir. (Ellerin yere vurulması esnasında parmakların açık olması ve ellerin vurulduktan sonra silkelenmesi sünnettir.)

!                İki el tekrardan toprak/toprak cinsi bir şeye vurulur sonra silkelenir ve kollar önce sağ sonra sol olmak üzere mesh edilir. (İlk yüzü sonra ellerin mesh edilmesi, yapılan hareketlerin ara verilmeksizin yapılması ve ellerin toprağa vurulması esnasında ellerin ileriye ve geriye hareket ettirilmesi sünnettir.) 

3.4.         Mest

1.              İslam’ın abdest hususunda kolaylık sağladığı bir diğer uygulama olan mest, ayaklara giyilen deri ve benzeri bir maddeden yapılan giysidir. Kişi, abdest aldıktan sonra mesti giydiği andan itibaren abdesti kaçarsa abdest almak için bir daha ayaklarını yıkaması gerekmemektedir. Bu durumda bu kişi ayaklarındaki mesti, elini ıslatıp parmak aralarını açarak yukarıda aşağıya (topuklara aşacak şekilde) mesh ederse ayaklarını yıkamış sayılır. 

2.              Mestin süresi yolcu olan kimse için 3 gün, olmayan kimse için ise 1 gündür. Bu sürelerin sonunda tekrardan mest uygulaması yapılabilir.  

3.              Mestin mantığını, sargılı yerlerimiz için de yapabiliriz. Mesela abdest uzuvlarımızdan bir tanesi sargılı ise bu durumda üzerine mest ederek sargıyı çıkarmamız gerekmez.