İZHAR

 İMAM HATİP DERSLERİM

İZHAR

1- Tanımı

1. İzhâr kelimesinin sözlük anlamı “bir şeyi açıklamak ve ortaya çıkarmak” anlamına gelmektedir. Istılahi manası ise “iki harfin arasını birbirinden uzaklaştırarak ayırmak” denir.

2- Çeşitleri

2.1-Dil İzhârı (İzhâr-ı Lisâni -  İzhâr-ı Halkî – İzhâr-ı Halkiyye)

1.  Dil izhârı, “Tenvin” veya “Sakin Nundan” sonra 6 izhar harfi olan          “  ا – ح – خ – ع – غ – ه” harflerinden biri harekeli bir şekilde gelirse oluşan tecvittir. Bu harfleri tek tek ezberlemek zordur. Bu sebeple bu harfler kolay ezberlensin diye bir tekerleme mevcuttur;

Ø    الله – حَيٌّ – خَالِقٌ – عَدْلٌ – غَنِيٌّ – هَادٍ

(ÖRNEK: “عَلِيمًا حَكِيمًا” ifadesinde “Tenvinden” sonra izhar harfi olan “ح” harekeli bir şekilde gelmiş ve dil izharı oluşmuştur.)

2.2- Dudak İzhârı (İzhâr-ı Şefevi)

1. Dudak izharı, “Sakin Mimden” sonra “harekeli ب” ve “harekeli م“ harfi dışında bir harfin gelmesi ile oluşan tecvittir.

(ÖRNEK: “لَكُمْ دِينُكُمْ” ifadesinde “Sakin Mimden” sonra “harekeli ب” ve “harekeli م“  dışında bir harf gelmiş ve dudak izharı oluşmuştur.)

(ÖRNEK: “اَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ” ifadesinde “Sakin Mimden” sonra “harekeli ب” ve “harekeli م“  dışında bir harf gelmiş ve dudak izharı oluşmuştur.)

2.3- İzhâr-ı Kameriyye

       1. İzhâr-ı Kameriyye, lâm-ı tariften sonra 14 kamerî harf olan                             “ا- ب – ج – ح – خ – ع – غ – ف – ق – ك – م – و – ه – ي ” harflerinden birinin harekeli gelmesiyle oluşan izhâr çeşidine denir. Bu harfleri tek tek ezberlemek zordur. Bu sebeple bu harfler kolay ezberlensin diye bir tekerleme mevcuttur;

Ø    اَبْغِ حَجَّكَ وَ خَفْ عَقِمَيهِ

(ÖRNEK: “اَلْكِتَابُ” ifadesinde “Lâm-ı Tariften” sonra kameri harf olan “ك” harekeli bir şekilde gelmiş ve İzhâr-ı Kameriyye oluşmuştur.)

(ÖRNEK: “اَلْقَمَرُ” ifadesinde “Lâm-ı Tariften” sonra kameri harf olan “ق” harekeli bir şekilde gelmiş ve İzhâr-ı Kameriyye oluşmuştur.)

2.4- İzhâr-ı Kelime-i Vahide

       1. İzhâr-ı Kelime-i Vahide, “Sakin nundan” sonra harekeli “و” ve “ي” harfinin gelmesi ve bunların bir kelime içinde vuku bulmasıyla gerçekleşen izhar çeşididir.

(ÖRNEK: “اَلدُّنْيَا” ifadesinde “Sakin nundan” sonra “ي” harekeli bir şekilde gelmiş, bunlar ise tek bir kelime içinde vuku bulmuştur. Böylece İzhâr-ı Kelime-i Vahide oluşmuştur.)

 

(ÖRNEK: “قِنْوَانٌ” ifadesinde “Sakin nundan” sonra “و” harekeli bir şekilde gelmiş, bunlar ise tek bir kelime içinde vuku bulmuştur. Böylece İzhâr-ı Kelime-i Vahide oluşmuştur.)

3- Yapılış Şekli

1. Dil izhârı yapılırken “Sakin Nun” ve “Tenvin” net bir şekilde ortaya çıkar ve yarım elif miktarı durak yapılarak okuma sağlanır. Sekteye kaçılmamalıdır.

(ÖRNEK: “غَنِيٌّ حَمِيدٌ”)

2. Dudak izhârı yapılırken, “Sakin Mim” net bir şekilde ortaya çıkar ve yarım elif miktarı durak yapılarak okuma sağlanır. Sekteye kaçılmamalıdır.

(ÖRNEK: “عَلَيهِمْ وَكِيلٌ”)

3. İzhâr-ı Kâmeriyye yaparken, lâm-ı tarifte yer lâm açık bir şekilde okunur (cezmli olarak) ve lâm-ı tarifin lâmını okuduktan sonra yarım elif kadar bir duraksama yapılır. Sekteye kaçılmamalıdır.

(ÖRNEK: “اَلْحَكِيمُ”)

4. İzhâr-ı Kelime-i Vahide yaparken, Sakin nun,  net bir şekilde ortaya çıkar ve yarım elif miktarı durak yapılarak okuma sağlanır. Sekteye kaçılmamalıdır.

(ÖRNEK: “صِنْوَانٌ”)

4- Yapılma Sebebi

1. Dil izhârını meydana getiren Tenvin veya Sakin Nun ile 6 ihfa harfi, Dudak izhârını meydana getiren sakin mim ile be ve mim haricindeki diğer harfler, İzhâr-ı Kameriyyeyi meydana getiren lâm-ı tarif ile kameri harfler ve İzhâr-ı Kelime-i Vahideyi meydana getiren sakin nun ile vav ve ye harfleri mahreç bakımından birbirine uzaktır. Şayet yakın olsalar idğam, orta uzaklıkta olsalar ihfa yapılır. Ama uzak olması hasebiyle izhar yapılır.

5- Hükmü

1.  “ا – ح – ع – ه” harflerinde izhâr yapmak Vaciptir.

2. İmam Ebu Cafer Kıraatimiz olan Asım Kıraati Hafs Rivayetinin izhar harfi olarak saydığı “خ” ve “غ” harfinde de ihfa yapmaktadır. O sebeple deriz ki bu harflerde izhar yapmak caizdir.