İHFA BAHSİ

 İMAM HATİP DERSLERİM

İHFA BAHSİ

1- Tanımı

1. İhfa kelimesinin sözlük anlamı “bir şeyi gizlemek ve saklamak” anlamına gelmektedir. Istılahi manası ise “gunneli bir şekilde şeddeden uzak, idğam ve izhar arasında bir okuyuş şekline” denir.

2- Çeşitleri

2.1-Harfin İhfası

2.1.1- Dil İhfası (İhfâ-i Lisâni)

1.  Dil ihfası, “Tenvin” veya “Sakin Nundan” sonra 15 ihfa harfi olan          “ت – ث – ج – د – ذ - ز – س – ش – ص – ض – ط – ظ – ف – ق – ك “ harflerinden biri harekeli bir şekilde gelirse oluşan tecvittir. Bu harfleri tek tek ezberlemek zordur. Bu sebeple bu harfler kolay ezberlensin diye bir tekerleme mevcuttur;

Ø    صف ذا ثنا جود شخص قد سما كرما

ضع ظالما زد تقى دم طالبا فترى     

(ÖRNEK: “اِنْ كُنْتُمْ” ifadesinde “Sakin Nundan” sonra ihfa harfi olan “ك” harekeli bir şekilde gelmiş ve dil ihfası oluşmuştur. Aynı zaman da yine bu ifade de “Sakin Nundan” sonra ihfa harfi olan “ت” harekeli bir şekilde gelmiş ve yine dil ihfası oluşmuştur.)

NOT:

Şayet dil ihfası aynı kelime içerisinde vâki olursa aynı zamanda “İhfâ-i Eam” tecvidini, ayrı kelimelerde içinde vâki olursa “İhfâ-i Ehass” tecvidini oluşturur.

(ÖRNEK: “مَاءً ثَجَّاجًا” ifadesinde “Tenvinden” sonra ihfa harfi olan “ث” harekeli bir şekilde gelmiş ve dil ihfası oluşmuştur. Aynı zamanda ayrı kelimelerde dil ihfası oluştuğu için “İhfâ-i Ehass” oluşmuştur.)

(ÖRNEK: “مَنْصُورًا” ifadesinde “Sakin Nundan” sonra ihfa harfi olan “ص” harekeli bir şekilde gelmiş ve dil ihfası oluşmuştur. Aynı zamanda aynı kelimede dil ihfası oluştuğu için “İhfâ-i Eam” oluşmuştur.)

2.1.2- Dudak İhfası (İhfâ-i Şefevi)

1.  Dudak ihfası, “Sakin Mimden” sonra “harekeli ب” harfi gelmesi ile oluşan tecvittir.

(ÖRNEK: “اِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ” ifadesinde “Sakin Mimden” sonra “harekeli ب” gelmiş ve dudak ihfası oluşmuştur.)

(ÖRNEK: “تَرْمِيهِمْ بِحِجَارَةٍ ifadesinde “Sakin Mimden” sonra “harekeli ب” gelmiş ve dudak ihfası oluşmuştur.)

2.2- Harekenin İhfası (İhtilas)

1. Harekeyi zayıf sesle ve hızlıca okuma suretiyle yapılan ihfaya “Harekenin İhfası” ismi verilmektedir.

(ÖRNEK: “لاَ تَأْمَنَّا” ifadesinde Birinci Nun harfinin harekesinde yapılan ihfa bu türdendir.)

3- Mertebesi ve Yapılış Şekli

1. İhfanın Mertebesi “Bir elif” miktarıdır. Diğer bir deyişle “İki harften az bir harften fazladır”.

2. Dil ihfası yapılırken dil damağa ve üst ön dişlere değmez. Dil ile damak ve üst ön dişler arasında hafif boşluk olmalıdır. Ses ise hem ağızdan hem burundan gelmek zorunda ve ince olmalıdır.

(ÖRNEK: “اِنْ كُنْتُمْ”)

3. Dudak ihfası yapılırken sakin mim 1-1.5 elif miktarı okuyuş hızına göre ağız tamamen kapatılarak tutulur ve sonrasında harekeli be harfine geçilerek tamamlanır.

(ÖRNEK: “تَرْمِيهِمْ بِحِجَارَةٍ “)

4.               İhtilas yapılırken, ihtilas yapılacak harfin harekesi zayıf sesle ve hızlıca okunmalıdır.

(ÖRNEK: “لاَ تَأْمَنَّا”)

4- Yapılma Sebebi

1. İhfayı meydana getiren Tenvin veya Sakin Nun ile 15 ihfa harfi mahreç bakımından birbirine orta uzaklıktadır. Şayet yakın olsalar idğam, uzak olsalar izhar yapılır. Ama orta uzaklıkta olması hasebiyle ihfa yapılır.

5- Hükmü

1. İhfa yapmanın hükmü vaciptir.

2. İmam Ebu Cafer izhar harfi olarak saydığımız “خ” ve “غ” harfinde de ihfa yapmaktadır. O sebeple deriz ki bu harflerde ihfa yapmak caizdir.