BUDİZM

İMAM HATİP DERSLERİM

                                                                BUDİZM

1- Budizm ile İlgili Genel Bilgiler

1. Budizm, MÖ 6. yüzyılda Kuzey Hindistan’da dünyaya gelmiş Siddharta Gautama'nın;

Ø    Hindu çok tanrıcılığına,

Ø    Hindu din adamlarının otoritelerine,

Ø    Kast sistemine,

Ø    Karma doktrinine karşı çıkması sonucu ortaya çıkmış bir dindir.

NOT: Budda kelimesi, Budistlerin Siddharta Gautama'ya verdikleri dinî bir lakaptır. "Aydınlanmış" demektir.

2. Basit bir Hindu mezhebi olarak başlayan bu hareketin, evrensel bir din hâline gelmesinde Kral Aşoka (MÖ 270-230) çok önemli bir yere sahiptir. Kral, Budizm’i Maurya Krallığının resmî dini ilan etmiş, dünyanın değişik bölgelerine Budist misyonerler göndermiş ve Budist öğretilerinin belirlendiği konsiller toplamıştır.

3. Budistler kendi dinlerine Budda Sasana (Budda’nın Öğretileri), Budda Dharma (Budda’nın Şeriati) ve Budda Vacana (Budda’nın Sözleri) isimlerini vermektedirler.

4. Budizm de ahlaki esas olarak öldürmemek, hırsızlık yapmama, zinadan uzak durma, yalan söylememe, her türlü sarhoşluk verici şeyden uzak durma gibi davranışlar ön plana çıkar.

5. Budizm’in dünya üzerinde ki nüfusu 500 milyondur ve Çin, Tayland, Japonya, Myanmar, Seylan ve Vietnam gibi yerlerde yaygındır.

6. Budda’nın öğretilerinin Hindistan’da yayılmasının sebepleri;

Ø    Öğretilerini Pali Dili ile yapması halkı etkilemiştir

Ø    Budizm öğretileri içinde bir kimsenin kurtuluşu için kendi kendine yeterli olması ve Hindu Din Adamlarına gerek olmayışı yer alması şehirli insanları etkilemiştir.

Ø    Budda öğretileri anlatılırken kişilerin cinsiyetine ve kast sistemindeki yerine bakılmaksızın herkese hitap edilmesi kast sisteminin aşağısındaki kimseleri ve kadınları etkilemiştir.

7. Yukarıda ifade edilen söylemlerden sonra Budda öğretilerine birçok insan meyletmiş ve takipçi sayısı önemli sayıda artmıştır. Böylece “Sangha” ismi verilen Budist Manastırları oluşturulmuştur.

NOT: Budizm, Hinduizm gibi milli bir din olma özelliğine sahip değildir. Ayrıca bu din misyonerler ile doğduğu coğrafyanın dışına yayılma amacını gütmüştür.

2- Budizm’in Tarihçesi

1- Budizm’in kronolojik olarak tarihi şu şekildedir;

Ø    MÖ 563-483 – Siddharta Gautama Budda’nın yaşamı

Ø    MÖ 500’lü Yıllar – I. Budist Konsili ile Kutsal Metinlerin Oluşturulması

Ø    MÖ 400’lü Yıllar – II. Budist Konsili ile Budizm’de Ayrışmaların Başlaması

Ø    MÖ 270-230 – Kral Aşoka’nın Budizm’i Maurya Krallığının Dini Olarak Kabul Etmesi

Ø    MÖ 200- MS 200 – Theravada / Hinayana Budizm’inin Gelişmesi

Ø    MÖ 100 – Pali Dilinde Kutsal Metinlerin Tespitine Yönelik Çalışmaların Başlatılması

Ø    MS 1.Yüzyıl – İlk Budist Misyonerlerin Çin’e Ulaşması

Ø    MS 100 – Mahayana Budizm’in Gelişmesi

Ø    MS 200-552 – Budizm’in Vietnam, Java, Burma ve Sumatra’da Yayılması

Ø    MS 6.Yüzyıl – Budizm’in Japonya’ya Girmesi

Ø    MS 845’li Yıllar – Çin’de Budizm’e Yönelik Baskıların Artması

Ø    MS 10 Yüzyıl – Lamaizm’in Tibet Bölgesi’nde Canlanması

Ø    MS 1200’lü Yıllar – Pure Land, Nicheren ve Zen Budist Akımlarının Japonya’da Ortaya Çıkması

Ø    MS 13-15. Yüzyıl – Budizm’in Batı Dünyasına Girişi. Çin Komünizminin Budizm’i Baskı Altın Alması

Ø    MS 1931 – New York’ta Zen Budist Topluluğunun Kurulması

Ø    MS 1959 – Çin’in Tibet’i İşgali ve 14. Dalay Lama’nın Hindistan’a Kaçışı

Ø    MS 1989 – Dalay Lama’nın Nobel Barış Ödülü Alması

NOT: Budizm’in Mezhepleri;

3- Budizm’de İnanç, Ritüeller, Semboller ve Kutsal Mekânlar

3.1- Tanrı İnancı

1. Budda’nın söylemlerine göre Tanrı konusunda tam bir "ilgisizlik" göze çarpar. Hinduizm’de “ebedi ve değişmez öz” olarak kabul görmüş olan atman inancı vardır. Bu inanca karşılık ise Budda, hiçbir özün olmadığı görüşünü dile getirir ki Budda’nın bu görüşüne anatta veya anatman ismi verilir.

2. Budda’nın bu görüşü aslında Tanrı inancını az çok göstermekteyken Budda’nın bu düşüncesinden ötürü Budizm'de bir Tanrı inancının olmadığını iddia edenler olmuştur.

3. Budda, Tanrı kavramı gibi metafizik sorulara cevap vermemiştir. Budizm içerisinde de sonraki zamanlarda Budda’nın heykelleri ve suretleri yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde ise Budist tapınaklarında söz konusu Budda’nın heykelleri Tanrı ile ilgili boşluğu doldurmuştur.

3.2-  Kutsal Kitap İnancı

1. Budda, kendinden sonra öğretilerini ihtiva eden bir kitap veya metin bırakmamıştır.

2. Günümüzde kullanılan ve Tripitaka (Üç Sepet) şeklinde isimlendirilen külliyat, Budda’nın ölümünden sonraki yüzyıllar içinde konsiller aracılığıyla belirlenmiştir.

3. Yaklaşık dört asır sözlü olarak rivayet edilen Budda’nın öğretileri MÖ 1 – MS 1 Yüzyılları arasında Pali dilinde yazıya geçirilmiştir.

3.3. Dört Yüce Hakikat

1. Budda insanların kurtuluşu için bizzat kendisinin tecrübe ettiği ve dört yüce hakikat olarak isimlendirdiği bir yol önerir;

Ø    Acı: Hayat acı ve ıstıraptır. Ölüm, hastalık, yaşlılık, sevdiğiniz bir şeyin devamlı olmaması, istediğimiz şeylere ulaşamama gibi hususlar acı ve ıstırap verir.

Ø    Acının Kaynağı: Acı ve ıstırabın kaynağı, istek ve arzulardır. Kişinin, hayatta acı çekmesinin nedeni, onda bulunan istek, hırs ve arzulardır.

Ø    Acılardan Kurtuluş: İstek ve arzulardan vazgeçilirse acılar sona erecektir.

Ø    Yöntem: İstek ve arzulara son vermek için, Sekiz Dilimli Yolu takip etmek gerekir.

3.4- Sekiz Dilimli Yol

1. Kişinin istek ve arzularına son vermesine yardımcı olacak yollardır. Sekiz yoldan meydana gelmektedir;

Ø  Doğru Söz

Ø  Doğru Davranış: Duyuları/Bilinci Olan hiçbir varlığa zarar vermemek – Hırsızlık Yapmamak – Zina Etmemek – Yalan Söylememek – İnsanın Aklını Sersemleten İçeceklerden Uzak Durmak

Ø  Doğru Kazanç/Meslek: Bilinci Olan Varlıklara Zarar Veren Herhangi Bir Kazanç Elde Etmemek ve Böyle Bir Meslekte Çalışmamak. Mesela silah ve uyuşturucu madde satmak, tefecilik gibi işler yapmak yasaktır.

Ø  Doğru Çaba: İyi ve güzel alışkanlıklar edinip kötülüklerden uzak durma

Ø  Doğru Muhakeme/Farkındalık: Kişinin Her Yaptığı Fiilin Farkında Olma ve Kendini Muhasebeye Çekmesi

Ø  Doğru Meditasyon/Murakabe: Derin Düşünme ve Tefekkür Sahibi Olma

Ø  Doğru Anlayış

Ø  Doğru Niyet

3.5- Karma: Tenasüh inancına sahip Hindular gibi Budistler de kişinin bir sonraki hayatında hangi hâlde olacağını belirleyen temel unsurun karma olduğuna inanırlar.

3.6- Nibbana (Nirvana): Pali dilini kullanan Budistler, ebedi olan bu dünyaya gelme döngüsü olarak anlaşılan samsara çarkından çıkmaya Nibbana derler. Bu terim, Sanskritçe Nirvana’nın karşılığıdır.

3.7- Budizm’de Ritüeller

1. Budizm’deki ritüeller, çoğunlukla bireyseldir ve ritüelin merkezinde Budda vardır.

2. Birey, istediği bir vakitte Budda heykelinin veya Budizm’e ait bir sembolün önüne gelir ve diz çöker.

3. Ellerini yüz hizasında avuç içleri yan yana gelecek şekilde birleştirir. "Budda’ya, Dhamma’ya ve Sangha’ya sığınırım." diyerek ayine başlar ve kutsal metinlerden pasajlar okur. Bu süre zarfında bazen tam bir secde pozisyonunda da ayinini sürdürür.

3.7.1- Yoga ve Meditasyon:

1. Sekiz Dilimli Yol’un unsurlarından olan Doğru Muhakeme ve Doğru Meditasyon maddeleri, Budizm’de eşyanın hakikatini anlamay yönelik yapılan meditasyon uygulamasının ne kadar önemli olduğunu gösterir.

2. Bu bağlamda zihin ve vücudun uygunsuz taleplerinin kontrol altına alınmasını amaçlayan meditasyon ve yoga uygulamaları, Budizm’de bir ritüeldir.

NOT: Vihara:

Ø  Budist dinî yapıları için kullanılan ve tapınak, manastır, türbe anlamına gelen ayin yerleridir.

Ø Viharalar, genel ayin salonu, meditasyon odası, keşişlerin kaldığı odalar, stupa (kutsal emanetler bölümü) ve avludan oluşan bir külliye gibidir.

3.8- Bayramlar:

1. Ay takvimini kullanan Budistler, her ayın birinci (hilal) ve on beşinci (dolunay) günlerini "ziyaret günü" diye isimlendirip viharalarda meditasyon yapan keşişlere katılırlar.

2. Her ay yapılan bu bayramın dışında mezheplere göre farklı zamanlarda kutladıkları bayramlar da vardır;

Ø  Nisan’daki İlk Dolunay: Budist Yeni Yıl

Ø  Vesak (Mayıs Ayı): Budda’nın doğum, aydınlanma ve ölümü

Ø  Temmuz Ayı: Yağmur dönemi nedeniyle keşişlerin Zühd Dönemi başlangıcı

Ø  Kasım Ayı: Yağmur döneminin bitişiyle keşişlerin Zühd Dönemi’nin sonu

3.9- Budizm’de Semboler

3.9.1- Mandala: Evrenin Sembolü olarak kabul edilir.

3.9.2- Om Mâni Padme Hum: “Nilüferdeki Mücevhere Selam Olsun” anlamındaki Mantradır. Budizm’in yaygın olduğu yerlerde hemen hemen her yerde karışılacak sözdür.

3.9.3- Vajra: Merhamet Elması olarak bilinen meditasyon aletidir.

3.9.4- Sekiz Dilimli Yol: En üst çizgiden başlayarak sağ tarafa doğru sırayla Doğru Söz, Doğru Davranış, Doğru Kazanç/Meslek, Doğru Çaba, Doğru Muhakeme/Farkındalık, Doğru Murakabe/Meditasyon, Doğru Anlayış ve Doğru Niyet anlamlarına gelen Budizm sembolü olarak da kabul edilen işarettir

3.9.5- Bilgelik Zili

3.9.6- Dua Çarkı: Budistler çarkı çevirdiğinde, çark hareket ettikçe içindeki duanın devam ettiğine ve kabul olduğuna inanırlar.

3.9.7- Tesbih

3.10- Kutsal Mekanlar

1- Budistler, Budda’nın hayatı ile ilgili Hindistan’daki bazı bölgeleri kutsal mekân olarak görürler;